یکی از الزامات تجاریسازی محصولات فناوری نانو و ورود به بازارهای جهانی، اخذ استانداردهای ملی، منطقهای و بینالمللی و همچنین مشارکت در فرآیند تدوین استانداردها و پروتکلهای جهانی است. کشورها با مشارکت در فرآیند تدوین استانداردهای بینالمللی میتوانند اولویتهای ملی خود را در سطح جهانی مطرح کرده و با تدوین استاندارد برای محصولات خود، بازار بینالمللی برای آنها ایجاد و از منافع ملی خود در سطح بینالمللی دفاع کنند. با توجه به اهمیت موضوع، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با مشارکت سازمان ملی استاندارد ایران، کمیته فنی استانداردسازی فناوری نانو را در سال ۱۳۸۵ تأسیس کرد. این کمیته متناظر با کمیته بینالمللی استانداردسازی فناوری نانو (ISO/TC229) فعالیت میکند. در کمیته بینالمللی، ۳۷ کشور از جمله ایران عضو اصلی کمیته و ۱۴ کشور عضو فرعی هستند.
ایران با استفاده از توان ملی و متخصصین و اساتید داخلی توانسته است یکی از ۹ کشوری باشد که در سازمان بینالمللی استاندارد بهعنوان کشور مسئول پروژه، استاندارد بینالمللی تدوین کردهاند. مشارکت فعال ایران در کمیته بینالمللی سبب افزایش اعتبار جهانی کشور در حوزه فناوری نانو و شناخته شدن ایران بهعنوان یکی از کشورهای فعال و تأثیرگذار کمیته بینالمللی شده است. تدوین استاندارد بینالمللی در این سازمان، در یک فرآیند طولانی صورت میگیرد که از زمان تصویب اولیه تا انتشار آن تقریباً ۳ سال زمان نیاز دارد و به اجماع کشورهای عضو کمیته فنی مربوط است. در ادامه نگاهی میاندازیم به استانداردهای بینالمللی نانوی ایران.
نخستین استاندارد بینالمللی ایران با ارائه روش پیشنهادی ایران برای تقسیمبندی و دستهبندی نانومواد تصویب و منتشر شد. پس از اینکه کمیته استانداردسازی فناوری نانوی ایران روشی را با عنوان «درخت نانو» برای تقسیمبندی انواع نانومواد و نانوساختارها، به کمیته بینالمللی استانداردسازی فناوری نانو (ISO/TC229) ارائه کرد، سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) این پیشنهاد را در چندین مرحله بررسی و درنهایت منتشر کرد. در این استاندارد یک متدولوژی و روش سیستماتیک برای تقسیمبندی و کلاسهبندی نانومواد براساس ابعاد، ماهیت شیمیایی، خواص و ویژگیها ارائه شده است.
دومین استاندارد پیشنهادی ایران نیز با عنوان «سنجش مورامیک اسید بهعنوان بیومارکر جهت ارزیابی فعالیت نانوذرات نقره» مورد تصویب قرار گرفت. در این استاندارد روش جدیدی ارائه شده است که بهصورت کمی و با دقت بالا میتوان میزان فعالیت نانوذرات نقره را اندازه گرفت. این استاندارد میتواند برای اندازهگیری ویژگی آنتیباکتریال محصولات مبتنی بر نانونقره استفاده شود.
سومین استاندارد پیشنهادی ایران درمورد شاخصهای ارزیابی فناوری نانو در سطح بینالمللی است و درواقع با این استاندارد میتوان اثرات اقتصادی، حجم بازار فناوری نانو، تعداد شرکتها و محصولات را ارزیابی کرد. این استاندارد با عنوان «تعاریف مرتبط با شاخصهای علم، فناوری و نوآورینانو» تصویب شد.
در چهارمین استاندارد پیشنهادی ایران شیوه جدیدی برای سنجش اثر نانومواد بر روی محیطزیست با استفاده از یک گونه سختپوست ساکن دریاچههای آبشور به نام آرتمیا (Artemia) ارائه شده است. کمیته استانداردسازی فناورینانوی ایران با نگاه به محصولات داخلی و با هدف افزایش توان صادراتی محصولات ایرانی، چهارمین استاندارد بینالمللی ایزو در حوزه فناوری نانو را با عنوان «ارزیابی سمیت نانومواد در دریاچههای آبشور با استفاده از ناپلی آرتمیا» به ثبت رساند.